Sander Kooistra

Ik had me een voorstelling gemaakt van dit boekje. Want ik stam uit een tijd (voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij) dat ritme in literaire teksten een stokpaardje was van de docent Klassieke Talen. Ik heb nog van die leraren meegemaakt, die de Ilias konden voordragen alsof ze hem zelf geschreven hadden. Het ritme, dat deedetum. De langzame slag van de golven.

Alles weet ik van jambe en trochee, en ik zou er graag even mee pronken, als Verbogt me dat niet onmogelijk had gemaakt.

Dit is geen klassiek boekje over taal en ritme. Misschien heeft de uitgever er wel om gevraagd, maar Thomas Verbogt is veel te eigenwijs om zich aan zo’n opdracht te houden. Na zoveel romans, toneelstukken en columns staat zijn aanpak vast: Verbogt sluipt op kousevoeten om een kwestie heen, op zoek naar dat onverwachte moment, die ene invalshoek, waar zich in een flits de waarheid laat betrappen.

In Schrijven is ritme vinden we dus mooie citaten, en verrassende inzichten. Maar geen structuur.

“Het ritme maakt een situatie, de grote of kleine emoties erover en de gedachten erbij voelbaar, hoorbaar, zorgt ervoor dat momenten gaan leven en dicht bij de lezer komen.(…) Het ritme is de adem van een tekst, van het boek.

Ik heb het niet alleen over het ritme in de zinnen en de dialogen, maar ook over het vertelritme. Een grote Russische roman uit de negentiende eeuw heeft een ander ritme dan een roman van Bret Easton Ellis.”

Zo springen we van het ritme in zinnen naar het ritme in alinea’s, naar dialogen, naar het vertelritme van de schrijver, naar de structuur van het boek. Verbogt buigt het begrip ritme alle kanten op. Soms lijkt het alsof hij daar iets heel anders mee bedoelt: bijvoorbeeld urgentie, wat Amerikanen ‘drive’ noemen. Dat komt allemaal weer op zijn pootjes terecht, want als schrijver moet je momenten met veel drive afwisselen met meer ontspannen tekst, en daardoor ontstaat ritme in de vertelling. Ziedaar de Verbogtiaanse werkwijze.

Een leuk en inspirerend boekje, kortom, vooral voor wat meer ervaren lezers en schrijvers.
Ik vind dat Augustus, de uitgever van de onvolprezen Schrijfbibliotheek, dit boekje iets lager had moeten prijzen. Was het 8 euro geweest, dan had ik er 5 gekocht om weg te geven aan schrijvende vrienden: moet je effe lezen, is een lief boekje.

Thomas Verbogt – Schrijven is Ritme

Uitgeverij Augustus 2007, € 12,50

ISBN 978 904 570 06 94