Sander Kooistra

Dit boek biedt niet helemaal wat ik had verwacht. Misschien ben ik verwend door de Amerikaanse boeken over Creative Writing die de lezer direct bij de stropdas pakken en niet aflaten vooraleer je het eerste verhaal bij een literair tijdschrift hebt ingeleverd.  Deze Nederlandse variant is geen warmbloedig verhaal over de lol van het schrijven of de totale euforie die je soms bevangen kan, al typende.

Creatief Schrijven mikt op een heel omvangrijke doelgroep. Volgens de auteur is het bestemd voor: “zowel studenten communicatie en journalistiek als degenen die zakelijke teksten of juist verhalen schrijven”. Dus van student tot ambtenaar, van reclamemaker tot schrijver in de dop. Al die groepen zover krijgen dat ze bij het schrijven “alle remmen los gooien”, dat is veel gevraagd. Sterker nog, het is onmogelijk. Ik heb journalistieke teksten gemaakt, zakelijke notities en literaire verhalen, en ik kan je verzekeren dat de creatieve processen achter deze producten krachtig van elkaar verschillen.

Witteveen probeert een grootste gemene deler te vinden tussen ongelijksoortige trajecten. Dan ga je al snel voorbij aan de specifieke benodigdheden van een bepaald type schrijfwerk. Als jonge journalist had ik dit boek niet kunnen waarderen. Te ver af van mijn situatie op dat moment. Ik vrees dat hetzelfde geldt voor de ambtenaar die broedt op een pakkend  begin van zijn beleidsnota, of het meisje dat zich afvraagt of er geen schrijfster in haar schuilgaat.

Vanwege die grootste gemene deler moet Witteveen wel globaal blijven, ook als hij de verschillende basistechnieken uiteenzet die de creatieve aderen doen vloeien, en als hij oefeningen geeft om de lezer aan het schrijven te krijgen. Dan krijg je bijvoorbeeld dit:

Free writen (10 minuten)

Ga zitten. Neem een leeg vel papier voor je en een pen of potlood. Schrijf dus met de hand. Begin met een eerste zin. Schrijf dan de tweede enzovoorts. Doe dit 10 minuten. Lukt dit niet, neem dan een voorwerp uit je omgeving. Beschrijf dit voorwerp in je eerste zin. Schrijf daarna 10 minuten door zonder je pen van het papier te halen.

Dat kan beter! Bedenk eens een variant voor die zwoegende ambtenaar of die dromerige schrijfster-in-de-dop. Pak ze bij de stropdas!

Het boek is vriendelijk en helder geschreven, maar enthousiasmerend is het niet. Ik hoop maar dat de studenten die er mee moeten werken hele inspirerende docenten Creatief Schrijven hebben. De auteur houdt zich bijna het hele boek op de achtergrond, en presenteert zijn materiaal op neutrale toon. Tot het slothoofdstuk, waar hij opeens zelf aan het schrijven gaat (drie versies van een journalistieke reportage over Ruud Lubbers), en de lezer laat meekijken over zijn schouder. Zo moet het, daar hebben we wat aan. Het leert ons iets over het creatieve proces achter dat schrijfwerk, over het aanpassen van verhalen aan de doelgroep van een blad, maar vooral over de mentale inspanning die zo’n klus vraagt. De schrijver kan het dus wel. Had hij het hele boek maar zo aangepakt.

Karel Witteveen, Creatief Schrijven
Boom Onderwijs 2006
ISBN 9789085063063 € 25,-

Bestel dit boek via Bol.com