Schrijfadvies van Hemingway deel 2

hemingway
Ben ik te streng geweest voor Hemingway?

In een vorige post schreef ik over A Moveable Feast, een boek vol herinneringen aan Hemingways eerste jaren als schrijver in Parijs. Hemingway geeft tussen de bedrijven door schrijfadvies in dat boek, maar ik heb moeite met zijn aanbevelingen.

‘Schrijf de meest ware zin die je kent.’ Dat is theorie. Dat is geen praktijk. Dat zeg je als schrijver niet tegen jezelf.

Twijfels heb ik ook over het besluit ‘dat ik 1 verhaal ging schrijven over alles waar ik wat van af wist’. Dat zou je kunnen denken, als beginnend schrijver. Maar het is geen richtinggevend principe als je aan het werk bent. Ik houd het gevoel dat hij dit soort theoretische uitgangspunten achteraf bedacht heeft.

Een lezer vindt dat ik overdrijf, en merkt fijntjes op dat de Gouden Regel van Hemingway nog steeds in heel veel handboeken voor beginnende schrijvers te vinden is: All you have to do is write one true sentence. Write the truest sentence that you know.

Het lijkt een voor de hand liggend advies. Wind er geen doekjes om. Wees 100% eerlijk. Schrijf waar het op staat.

Maar wat is een Ware Zin? Is dat een zin zoals die in de dagelijkse werkelijkheid gezegd wordt door echte mensen? Zo’n zin als ’Ja, ik weet niet hoor, ik bedoel…geloof jij het? Ja toch, niet dan? Vertrouwen doe ik hem niet, dus, eigenlijk.’
Nee, dat bedoelt Hemingway niet, want de dialogen in zijn verhalen zijn heel zorgvuldig geciseleerd. Dat moet nou eenmaal, als je de illusie hoog wilt houden dat je een echt gesprek tussen echte mensen beschrijft.

Een Ware Zin – ik denk even met Hemingway mee – is een zin die een helder licht laat schijnen op de werkelijkheid die de schrijver in het verhaal wil beschrijven. Los van dat verhaal kan een Ware Zin niet bestaan. Een schrijver die een Ware Zin wil schrijven moet weten wat hij wil vertellen.

Stappen we over naar de tweede tip van Hemingway: schrijf verhalen over alles waar je wat van weet.

Zo gaat het niet. Je kunt wel besluiten om een verhaal te schrijven over een situatie die je raakt. Over een dialoog die je intrigeert. Over een bijzonder mens. Wanneer je daar een verhaal omheen bouwt doe je een beroep op alles wat je weet van jezelf, van mensen, van de wereld. Dat is het verrassende van schrijven: al werkend komt er van alles omhoog aan beelden, flarden tekst, en daarvan gebruik je op intuïtie een deel om het verhaal te stofferen. Waar het allemaal over gaat, daar kom je vaak pas na een tijdje achter. Dan kan je ook die scherpe zinnen formuleren waar Hemingway het over heeft, de zinnen die precies op de goeie plek staan en daar zeggen wat er gezegd moet worden.

De schrijfadviezen van Hemingway zou ik niet al te serieus nemen. Ze passen te goed in het imago dat Hemingway op latere leeftijd kreeg, en dat hij zorgvuldig cultiveerde: een echte man die het ruige leven kende, en daar zonder terughoudendheid over schreef. Een imago, dat weinig te maken had met de realiteit. Over zijn homoseksuele gevoelens heeft Hemingway in al die jaren nooit ook maar 1 Ware Zin durven schrijven.

Bij de foto: Hemingway inspecteert een zwaardvis, die is gevangen door een visser, en vervolgens aangevreten door de haaien. Hier wordt het slot van The Old Man and the Sea geboren.

Reageren? Stuur een mailtje naar sanderkooistra@gmail.com